Terugsluis: verduurzamen goederenvervoer

Subsidies

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2050 het goederenvervoer emissievrij is. Maar de investeringskosten voor verduurzaming zijn vaak hoog. Daarom heeft de overheid samen met de vervoersorganisaties evofenedex, Transport en Logistiek Nederland (TLN) en VERN een pakket met subsidies opgesteld. Deze subsidies stimuleren ondernemers om het vervoer van goederen over de weg sneller en haalbaar te verduurzamen.

Vanaf 2024 tot en met 2030 zijn er verschillende subsidieregelingen beschikbaar. In 2024 is er 70 miljoen euro subsidie beschikbaar en 100 miljoen euro in 2025. Het geld voor deze subsidies wordt geleend van het Mobiliteitsfonds. Na de start van de vrachtwagenheffing (waarschijnlijk in 2026) wordt dit weer terugbetaald vanuit de netto-opbrengsten. Vanaf 2026 is naar verwachting ongeveer 250 miljoen euro per jaar beschikbaar.

In veel gevallen kunnen middelgrote en kleine ondernemers hogere subsidies ontvangen, zodat de transitie ook voor hen betaalbaar is. Zo krijgen alle ondernemers een kans om te verduurzamen.

Subsidieregelingen

De terugsluis bestaat uit meerdere subsidies:

1. De aanschaf van elektrische vrachtwagens (AanZET)

2. De aanschaf van laadpalen bij bedrijven

3. De bouw van waterstoftankstations en de aanschaf van waterstof-vrachtwagens (SWiM)

4. Het realiseren van efficiënter vervoer

Naast deze subsidies worden de volgende projecten ook ondersteund vanuit de vrachtwagenheffing:

5. Ontwikkelen ICT-tool die informatie over biobrandstoffen vastlegt

6. Onderzoek naar opladen van elektrische vrachtwagens tijdens het rijden

Bij het opstellen van deze subsidieregelingen is gewerkt met de volgende criteria:

• Doelmatig en doeltreffend

• Richtinggevend en toekomstbestendig

• Kansrijk voor grote, middelgrote én kleine ondernemingen

• De transportsector moet hiervan profiteren

Deze subsidieregelingen starten allemaal in de loop van 2024. De subsidieaanvraag zelf doet u bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De aanvraagprocedures worden zo eenvoudig mogelijk gemaakt.

Meerjarenprogramma             

Alles rondom de terugsluis staat beschreven in het ‘Meerjarenprogramma 2026-2030, Terugsluis Vrachtwagenheffing, Verduurzaming en innovatie van de vervoersector’. De planning is dat de definitieve versie van dit meerjarenprogramma in najaar 2024 wordt vastgesteld. Na vaststelling kunt u het hier vinden. Tot het zover is, kunt u het concept-Meerjarenprogramma en de uitkomsten van de internetconsultatie lezen.

Het Stimuleringsprogramma 2024-2025 is wel al vastgesteld.

1. Aanschaf emissievrije vrachtwagens (AanZET)

De Aanschafsubsidieregeling Zero-Emissie Trucks (AanZET) vergoedt een deel van de meerkosten van een nieuwe elektrische vrachtwagen. De hoogte van de subsidie is afhankelijk van de voertuigcategorie en de grootte van het bedrijf of non-profitorganisatie (klein, middelgroot of groot). Grote ondernemingen krijgen 6,1 tot 11,1% vergoed, middelgrote ondernemingen 12 tot 21% en kleine ondernemingen 14,8 tot 29%. Deze percentages houden rekening met de Milieu-investeringsaftrek (MIA), waar veel ondernemers ook gebruik van kunnen maken.

AanZET bestond al in 2022 en 2023, en is vanaf 2024 een beetje veranderd. Vanwege nieuwe Europese regels voor staatssteun is het subsidiepercentage per aanvraag iets lager. Daarnaast kunnen ondernemers nog maar één vrachtwagen per dag aanvragen. Zo maken kleinere ondernemers meer kans op een succesvolle aanvraag. In maart 2024 opende AanZET opnieuw, waar ruim 600 ondernemers gebruik van gemaakt hebben. Op 1 oktober 2024 start een ‘tweede ronde’ voor AanZET.

2. Aanschaf laadpalen bij bedrijven

De subsidieregeling Private Laadinfrastructuur bij Bedrijven (SPriLa) vergoedt een deel van de kosten voor de aanschaf en plaatsing van laadpalen op eigen terrein. De hoogte van de subsidie hangt af van de grootte van de onderneming en het vermogen van de laadpaal. Mkb-ers krijgen tot 40% van de kosten vergoed, grote bedrijven tot 20%.

Bij de aanleg van laadpalen zijn de grenzen van ons elektriciteitsnetwerk een uitdaging. Soms kan eigen batterijopslag uitkomst bieden: die kan overdag volladen en ’s nachts een of meer voertuigen opladen. Een deel van de aanschafkosten voor zo’n stationaire batterij wordt vergoed.

Omdat veel ondernemers vragen hebben over laadpalen, zal er een website met informatie komen. Ook kunnen ondernemers subsidie aanvragen voor advies over de juiste laadpalen en de aanleg daarvan. 50% van de kosten voor advies wordt vergoed, tot een maximum van € 3.500. Inzet is dat deze regeling op 24 september 2024 start.

3. Bouw waterstoftankstations en aanschaf waterstof-vrachtwagens

De Subsidieregeling Waterstof in Mobiliteit (SWiM) vergoedt een deel van de investering voor aanleg van waterstof-tankinfrastructuur en van de aanschaf- of ombouwkosten van waterstofvoertuigen.

De regeling heeft twee doelen:

• Realiseren van een landelijk dekkend netwerk van waterstoftankstations (die voldoen aan de Europese regels), en

• Realiseren van voldoende waterstof-voertuigen op de weg, zodat een dekkend netwerk van tankstations rendabel is.

Inzet is dat SWiM in zomer 2024 start.

4. Realiseren efficiënter vervoer

Een andere opdracht in het Meerjarenprogramma is om het aantal gereden vrachtkilometers met 2,5% te verminderen. Want minder kilometers betekent minder verkeer en minder verkeersopstoppingen, en dus een betere doorstroming op de weg. Daarnaast betekent het minder uitstoot van CO₂, stikstof en fijnstof, en ook minder geluidsoverlast. Tot slot zal het aantal ongelukken op de weg hierdoor dalen.

Het project Logistieke efficiëntie moet hiervoor zorgen en bestaat uit 6 regelingen:

1. Meten & verbeteren

   Ondernemers kunnen subsidie aanvragen om een beter inzicht te krijgen in de eigen prestaties via de ISO 14083-norm. Er is subsidie voor een nulmeting van de eigen CO₂-uitstoot. Het resultaat wordt vervolgens vergeleken met soortgelijke bedrijven. Daarnaast kunnen ondernemers subsidie aanvragen voor een (persoonlijk) advies over hoe de logistieke efficiëntie beter kan. Inzet is dat deze regeling eind 2024 start.

2. Verkennen & versterken bestaande regelingen IenW

   Het ministerie van IenW heeft veel verschillende regelingen rondom het thema ‘duurzaam vervoer’. Daarom wordt onderzocht of er bestaande regelingen zijn die zorgen voor een duurzame vermindering van kilometers over de weg, zodat de terugsluis bij deze regelingen kan aansluiten.

3. Samenwerking in de keten

   Groepen vanaf 3 partijen kunnen gezamenlijk subsidie aanvragen voor projecten, die zorgen voor een blijvende en aanzienlijke vermindering van het aantal gereden kilometers. Er is maximaal € 50.000 per aanvraag beschikbaar. Inzet is dat deze regeling in september 2024 start.

4. Expertisehuis Logistiek

   In een verkenning wordt onderzocht of een Expertisehuis Logistiek een toegevoegde waarde heeft. Dit Expertisehuis Logistiek gaat over nauwere samenwerking van potentiële partners, waardoor de logistiek efficiënter wordt.

5. SuperEco Combi (SEC)

   De SEC is een dubbele trekker-oplegger-combinatie van circa 32 meter. In diverse buitenlanden rijden al Super Ecocombi’s met succes. Daarom wordt onderzocht of de SEC in Nederland ook mogelijk is. Er wordt gekeken naar veiligheidsrisico’s (middels sensoren) en de mogelijkheden voor intelligente toegang. Voorwaarde voor deelname aan dit onderzoek is een uitgebreide rapportage over de bevindingen.

6. Uitrol basis data-infrastructuur

   De basis data-infrastructuur bestaat uit de bouw en uitrol van een matchingsplatform (een soort Marktplaats) voor transportondernemers. Doel is de ontwikkeling van een business/value case. De praktische haalbaarheid van dit platform wordt met een kleine groep stakeholders besproken.

Naast deze subsidies worden de volgende projecten ondersteund vanuit de vrachtwagenheffing:

1. Ontwikkelen ICT-tool die informatie over biobrandstoffen vastlegt

Een nieuwe ICT-tool legt informatie over biobrandstoffen vast, zodat alle betrokkenen zeker zijn dat biobrandstof voor hun transport wordt gebruikt. Zo wordt het tanken van hernieuwbare brandstoffen transparanter en minder fraudegevoelig. Het ministerie ondersteunt dit initiatief vanuit de transportsector.

2. Onderzoek naar het opladen van elektrische vrachtwagens tijdens het rijden

Electric Road Systems (ERS) maken het mogelijk om elektrische vrachtwagens tijdens het rijden op te laden. Dit gebeurt met een bovenleiding en stroomafnemer (pantograaf), vergelijkbaar met een trein of trolleybus.

ERS is een relatief duur systeem bij de aanleg, maar kan na relatief korte tijd ook veel besparen. Daarom onderzoekt het ministerie van IenW de mogelijkheden van ERS op twee snelwegtrajecten in Nederland: Rotterdam-Antwerpen (100 km) en Rotterdam-Venlo (180 km). Daarbij wordt gekeken naar de technische en financiële haalbaarheid.

Zo doen TNO en TU Delft een haalbaarheidsstudie. In juni 2024 worden de voorlopige resultaten verwacht en in het najaar van 2024 de eindresultaten. Ook is de overheid in gesprek met stakeholders over cofinanciering, zowel met decentrale overheden als met andere partijen.

Als na (internationale) haalbaarheidsstudies en gesprekken met stakeholders blijkt dat een traject met ERS haalbaar is, en ook meerwaarde heeft, dan zal de terugsluis in principe vanaf 2026 hieraan meebetalen. (Het parlement zal hier najaar 2024 definitief over besluiten.) Ook heeft het Klimaatfonds, onder voorwaarden, 20 miljoen gereserveerd voor het traject Rotterdam-Antwerpen.

In de ‘Infographic Electri Road Systems (ERS)’ staat een gedetailleerd overzicht van de plannen, doelen en voorwaarden rondom ERS, samen met de huidige stand van zaken. Download de 'Infographic Electric Road Systems (ERS): waar willen we naartoe?' of lees de tekstversie van deze infographic.